ایهام
ایهام : در لغت به معنی به گمان افکندن دیگران است ولی در اصطلاح ادبا ،آن است که لفظی
را که دارای دو معنی نزدیک ودور باشد،چنان به کار برند که ذهن شنونده از معنی نزدیک به
معنی دور آن برسد . تفاوت ایهام با کنایه در این است که در کنایه معمولا معنی دور مراد است
،اما در ایهام ،به ترتیب هر دو معنی نزدیک ودور. به این نوع کاربرد دو یا چند گانه کلمات در
شعر ونثر "ایهام" می گویند.
کاربرد درست وهنرمندانه ایهام ،موجب زیبایی سخن وتاثیر بیشتر کلام می شود.
1- به بوی نافه ای کاخر صبا زان طره بگشاید زناب جعد مشکینش چه خون افتاد در دلها
کلمه "بوی" دو معنی دارد: 1-عطر2-هوس وآرزو ومقصود شاعر معنی دوم است.
2- به مهلتی که سپهرت دهد زراه مرو تورا که گفت که این زال ترک دستان کرد
در این بیت هم کلمه ی "زال" ایهام دارد وهم کلمه ی "دستان"
کلمه زال دومعنی دارد: 1-نام پدر رستم 2- پیر وپیرزن ومقصود شاعر معنی دوم است.
ودستان هم دو معنی دارد:1- لقب زال رستم 2-مکر ونیرنگ که مقصود شاعر معنی دوم
است.
3-زگریه مردم چشمم ،نشسته در خون است ببین که در طلبت حال مردمان چون است
"مردمان" دو معنی دارد یکی آدمیزادگان ودیگری مردمک های چشم.
تکلیف: در این بیت ایهام را پیدا کنید.
دی گفت طبیب از سر حسرت چو مرا دید هیهات که رنج تو زقانون شفا رفت