علایم نگارشی
نشانه های نگارشی
اگر علایم نگارشی نباشند ، جمله ها به صورت هدفدار خوانده نمی شوند . علایم نگارشی همانند تابلوهای راهنمایی و رانندگی هستند که اگر نباشند ، باعث بی نظمی و اخلال می شود ؛ مثلاً ، علامت نگارشی نقطه ( . )نقش ایست کامل را بازی می کند و علامت نگارشی ویرگول ( ، ) از سرعت خود بکاهید را . حال تصور کنید علامت ها را نادانسته به جای همدیگر به کار ببریم ، چه شلم شوربایی می شود ! در کتاب های آیین نگارش معمولاً جمله ای را مثال می آورند که با علایم نگارشی به دو مفهوم کاملاً متقابل به کار رفته است :
1 – بخشایش ؛ لازم نیست اعدامش کنید .
2 - بخشایش لازم نیست ؛ اعدامش کنید .
نشانه های نگارشی، خواندن درست و درک مطلب متن را آسان و خطا خوانی های نوشتار را برطرف می کند. حال موارد استفاده نشانه های نگارشی را یک یک می آوریم .
نقطه(.)
نقطه، نشانه ی توقف کامل و پایان جمله ی خبری یا انشایی است که بدون فاصله پس از آخرین حرف جمله می آید و با جمله ی بعدی یک حرف فاصله دارد. موارد کاربرد نقطه :
* در پایان جمله های خبری یا انشایی:
محمد بن زکریای رازی، کاشف الکل، در قرن چهارم می زیست.
* پس از حروفی که نشانه ی اختصاری هستند:
ق. م. ( قبل از میلاد مسیح)
ج. ا. ا. ( جمهوری اسلامی ایران )
ویرگول (،)
ویرگول ( کاما) ، نشانه ی کوتاه ترین درنگ در تداوم جمله است رعایت درست و دقیق آن در نگارش موجب آسانی در خواندن و درک بهتر متن می شود. البتّه استفاده ی زیاد هم درست نیست.
· برای جدا کردن بندهای کوتاه و مستقل یک جمله
· بین دو کلمه ی مستقل که ممکن است به اشتباه به صورت اضافه خوانده شود
به نظر استاد، امیری دانشجوی باهوشی است.
· در دوطرف بدل وعطف بیان:
· امام خمینی ، بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، ساده می زیست .
· به جای واو عطف (و) میان کلمه ها، عبارت ها و جمله های هم نقش و هم پایه :
او پسری خوب ، زرنگ ، پویا و مؤدب است .
*میان نام خانوادگی و نام در فهرست هایی که بر اساس ترتیب الفبایی نام خانوادگی تنظیم می شود ، مثلاً در فهرست منابع:
باوند، احمد
رستمی، فرزاد
مهرآیین، علی
· برای جدا کردن اجزای نشانی :
ساری، سه راه جویبار، مرکز تحقیقات
نقطه ویرگول (؛)
نقطه ویرگول، نشانه ی مکثی کوتاه تر از نقطه ( توقف کامل ) و بلند تر از ویرگول ( درنگ کوتاه) ؛ موارد کاربرد آن عبارتند از :
* میان دو جمله که با هم مرتبط اند ولی میانشان حرف ربط نباشد . ممکن است دو جملۀ کوتاه ، مکمل هم یا در تقابل با هم باشند .
برای همین هم، مدّتی است دارم فکر می کنم این قلب کوچولو را به چه کسی باید بدهم، یعنی چه کسی را باید توی قلبم جا بدهم که از همه بهتر باشد؛ ….. .
دو نقطه (:)
در جمله های مرکب، میان جمله واره ی مقدماتی وجمله واره هایی که یک موضوع را طبقه بندی می کنند یا آن را گسترش می دهند :
فروید (1931) از دو انگیزه نوشت : یکی انگیزه ی میل به اتّحاد با دیگران و دیگری انگیزه ی خودبینانه معطوف به شادمانی .
* برای آغاز نقل قول مستقیم :
احسان گفت : « سرمقاله ی روزنامه را من نوشتم» .
*برای شرح و توضیح :
اعضای اوپک : ایران ، عراق ، عربستان سعودی،...
* برای تقسیم و شماره گذاری:
شرایط ثبت نام : 25 سال سن ، کارت پایان خدمت سربازی ....
* میان کلمه و معانی آن :
آخشیج : عنصر فراز: بلندي
* برای نشان دادن اجزای ساعت :
ساعت 15: 15: 10 [به جای ساعت ده و پانزده دقیقه و پانزده ثانیه ]
سه نقطه (…)
· حذف یا افتادگی از متن ِ نقل قول
· آنگاه که نویسنده بخواهد از توضیح بیشتر خودداری کند.
· نشانۀ تعلیق : به معنی ادامه دارد....
· برای محرمانه نگاه داشتن نام اشخاص آقایی با نام........../ خانم..........
گیومه (« »):
گیومه، برای نشان نقلِ قول ، یا متمایز کردن کلمه ، عبارت یا جمله ای در نوشته به کار می رود .
البته گیومه در زبان های فرنگی به شکل های گوناگونی است .
1- «Irani» 3- " Irani" 5- 'Irani'
2- "Irani" 4-Irani» 6- ' Irani'
* هرگونه نقلِ قول مستقیم باید درداخل گیومه قرار گیرد .
اوگفت :« .........» .
تیره / خط فاصله (-)
* برای تقسیم بندی اجزای یک گروه یا جمله :
گیرندگان رونوشت نامه :
- معاونت آموزشی
- معاونت دانشجویی
- رؤسای دانشکده ها
* برای نشان دادن ترکیب دوجزئی
مقاله ی علمی – پژوهشی
· جمله های معترضه و تأکیدی در درون دو خط تیره می آیند .
امام خمینی – رحمه الله علیه – وصیت نامه های با ارزشی را
· برای نشان دادن حدّ فاصل دو عدد ( صفحات و تاریخ ها )
صص 55- 65
* به جای ً تا ً و ً به ً برای بیان حد فاصل مکان و زمان
قطار تهران – تبریز
* در آغاز سطر مکالمه ی میان اشخاص به جای نام گوینده می آید :
- الو ! آقای شیرازی ؟
- بله ، بفرمایید.
پرانتز ( )
* برای افزودن اطلاعات اضافی و عبارات توضیحی در میانه یا پایان جمله :
خط اوستایی ( با 44 نشانه ی نوشتاری) از ساده ترین خطوط جهان است .
* در روش ارجاع درون متنی ، نشانی مرجع در داخل پرانتز می آید:
( صادقی ، 2005: 85)
* برای نشان دادن کوته نوشت های تحیت و سلام برای بزرگان دین :
حضرت رسول (ص) ، امام حسین (ع)
دو قلاب []
* سه نقطه ی نشانه ی بخش حذف شده ، در درون دو قلاب میآید:
در افریقای جنوبی [….] سرانجام اکثریت سیاهان حکومت را به دست گرفتند .
* توضیح ها و توصیف های نمایشنامه و دستورهای کارگردان در درون دو قلاب می آید:
* برای نشان دادن تاریخ های معادل در دو یا چند گاهشمار:
قرن نهم هجری / پانزدهم میلادی
* برای نشان دادن سال مالی یا سال زراعی
سال 4/ 2003
* برای جدا کردن مصراع های شعر
قطره ی باران ز ابری چکید / خجل شد چو پهنای دریا بدید
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- جمله های زیر با دو
گونه نشانه گذاری ، دو گونه خوانده و معنا می شوند . جمله ها را به دو شکل بخوانید
و ویرایش کنید .
1- پس فردا به دیدارت می
آیم ، منتظرم باش. // 2- نه همین لباس زیباست نشان آدمیت
3- ما همه کار می کنیم
تا بتوانیم زندگی سعادتمندی داشته باشیم
4- این جا آشپز خانه
دارد // 5- نه هر که به قیمت مهتر به قیمت بهتر
6- پدرم هر روزنامه ای
می خواند تا سرش را گرم کند