نقد و تحلیل مفید ومختصر ذرس آدم آهنی و پیشنهاد یک روش تدریس
نفحههای آسمانی
،همواره می وزد تا روح ما را که گرفتار روزمرگی و عادت شده است به جهانی فراتر از
آن چه هستیم ،سوق دهد.
گروهی خود را در معرض آن قرار داده و پرواز می کنند و گروهی پای بست زنجیر عادت می شوندو هم چنان فرصت های
طلایی برای رهایی از این انجماد را از دست می دهند . مولانا می گوید همانا برای
پروردگارتان در طول روزهای روزگارتان ،بوهای خوشی است. هان خود را در معرض آن
قرار دهید تا از آن برخوردار گردید. در تفسیر حدیث ان لربکم فی
ایام دهرکم نفحات الا فتعرضوالها
بوسه در عرفان یعنی چشش و برخورداری از دم لطف و نفس روحانی و نویسنده به زیبایی و در جای مناسب ،آن را به کار برده است.شاپرک با هر بوسه ،او را از لذت روحانی برخوردار می کند و عشق را در وجودش جاری می سازد و به تدریج مس وجودش در اثر همین کیمیای عشق زرین می شود و به درجه ی آگاهی می رسد. این داستان شبیه پینوکیو است. نمادهای هر دو داستان هم تقریبا یکی است . در این داستان ،شاپرک، فرشته عشق است و در آن داستان ،پری مهربان ،در این جا خفاش داریم و در آن جا گربه نره و روباه مکار .پینوکیو عروسکی چوبی است که پدر ژپتو آن را ساخته و چون از روح پدرانه خود برآن دمیده خلق و خویی انسانی پیدا کرده . گربه و روباه هم نیروی شر وجود او هستند و دایم تلاش می کنند او را از درجه انسانی ساقط کنند و به درجه حیوانی تنزل دهند. پینوکیو تبدیل به دراز گوش شده یا دماغش بزرگ می شود اما پری مهربان که نماد نفحه های رحمانی است با نیروی عشق هر بار به کمک او می شتابد و او را متوجه روح انسانی اش می کند و پس از ماجراهای فراوان ،پینوکیو،قالبی انسانی می گیردو متعالی می شود.
نکته ی غمناک داستان : دیگران آگاهی اورا دوست ندارند چون برخلاف عادت رفتار می کند. این که چرا اندیشه های مترقی و احیانا معترض در بیشتر جوامع،واکنش بازدارنده ی دیگران را برمی انگیزد،خود سوالی است. آدم آهنی وقتی آگاه می شود ،در چاه می شود.
خود شاپرک با گفتار و کرداری بی آلایش و متفاوت با سایرین که کارشان خندیدن به گفتار و کردار آدم آهنی است در دل آهنی او نفوذ پیدا می کندو با ایثار تمامی خود به او فرصت زندگی و پرواز می دهد.
تروم (آدم آهنی)نماد شخصیتی مسخ شده و محکوم به انجماد اندیشه است و فقط به سوال های پیش پا افتاده و معمولی جواب می دهد و اساسا نباید از آن چه برایش تعریف کرده اند ،فراتر بیندیشد و بگوید .نماد انسان ماشینی که از خود اراده و اختیاری ندارد و بی روح است و خالی از عشق .
شاپرک فرشته ی عشق و عاطفه که معصومیتی ساده و کودکانه دارد.
خفاش که نماد روز کوری است ،حقیقت را نمی بیند و قاتل عشق و عاطفه است.
اتفاق جالبی می افتد و این اتفاق جالب ،تروم را از آن گونه بودن خارج و به آن گونه که می تواند و باید باشد ،رهنمون می شود . فرشته عشق بر شانه اش می نشیندو حدیث دوستی آغاز می شود و این محبت با هر بار دیدار مجددو بوسه ی شاپرک برگونه های آدم آهنی روحی انسانی می بخشد.تا جایی که از خود خارج شده و تمام وجودش بال بالی می شود.
آدم آهنی ،مظهر آدم بی احساس و عاطفه و ماشین زده است و نشان دهنده ی تمدن خشک غرب است و عاطفه را نمی فهمد. شعر مشهور مولوی را به یاد می آورد که :از محبت خارها گل می شود.
آدم آهنی براثر محبت یک شاپرک تغییر رفتار می دهد .
آرزو ،غم،شادی و ترس موجودات .....بیان شده است.
چنین داستان هایی روح لطیف وبکر بچه ها را که هر لحظه در معرض تهدید و تخریب قرار دارند ،لطافتی دوباره می بخشد واز آسیب پذیری آن می کاهد . چیزی که امروز بیش از هر زمان دیگری بدان نیازمندیم.
اهداف درس:
1- آشنایی با یک نمونه از ادبیات جهان وآشنایی بیشتر با آرایه تشخیص
2-تقویت حس باطنی و تخیل دانش آموزان
3-آشنایی با داستان های نمادین یا رمزی
طرح پرسش توسط معلم:
1-چرا آدم آهنی به همه ی سوال ها پاسخ یکسان می داد؟
2-چه عاملی باعث تحول زندگی آدم آهنی شد؟!
+پس از شنیدن پاسخ ها ،بحث و گفت و گو صورت خواهد گرفت.
+پیام اصلی و فرعی درس روی تخته نوشته شود.
+ پخش آهنگ شعر آدم آهنی از رضا صادقی برای شروع و بعد کمی نظر خواهی راجع به متن
شعر از بچه ها
+ پخش فیلم آدم آهنی سر کلاس که می توانید دانلود کنید.
+اجرای درس به روش نمایشی . یکی از دانش آموزان آدم آهنی شود و همان حرکات را انجام دهد
(خشک و بدون لبخند) یکی هم که احساس عاطفی بیشتری دارد نقش شاپرک را بازی کند و سایر
نقش ها نیز مشخص شود.
روش های پیشنهادی تدریس:
1- صامت خوانی 2- هم یاری 3- نمایشی