نمونه هایی ازفعالیت های خارج از کلاس
- با کشیدن یک تصویر یا طراحی یک علامت ویژه ، مفاهیم زیر را به صورت تصویری نمایش دهند .مثال
الف) سکوت ب) تشویق پ) رعایت بهداشت
ت) استفاده از خوراکی های مجاز
ث) هُل دادن ممنوع ج) قبل از ورود در بزنید
- برای آموزشگاه خود آرم مخصوص طراحی کنند و یا شعری بگویند .
- مثل راهنمای نقشه ی جغرافی ، علایم و نشانه های دیگری برای کتاب فارسی دستور خود طرّاحی کنند .آرم داستان- آرم شعر - آرم علایم اختصاری - آرم نمایش نامه - آرم آرایه های ادبی و........
- یک مصاحبه ی خیالی ،با یک شخصیّت علمی و فرهنگی انجام داده و بنویسند یا نمایش دهند .
- نوشتن یاد داشت های روزانه ،یا خاطرات یک ماه خود در دفتر مخصوص.
- نوشتن خبر های علمی – فرهنگی در هر جلسه و جمع آوری به صورت یک مجموعه توسّط دانش آموزان که باعث توجّه بیشتر به اخبار علمی و آشنایی با اختراعات و اکتشافات جهان علم خواهد بود . این نوع فعّالیّت، فردی بوده و هر دانش آموز در هر جلسه ی نگارش دو خبر علمی – فرهنگی با خود به کلاس می آورد و در کنار انشا برای بچّه ها می خواند . این اخبار را می توانند در طول یک هفته از رادیو ، تلویزیون یا روزنامه یا ... تهیّه کنند و همه ی فراگیران از اطّلاعات یک دیگر آگاه شوند .
- نشان دادن موضوع انشا در قالب یک کار دستی .
- تهیّه فهرستی از کتاب های مناسب سنّ نوجوان به همراه نام نویسنده و انتشارات در یک کتابچه یا بروشور .
- جمع آوری بریده های روزنامه و مجلّات با موضوعات خواسته شده مثلا در یک آلبوم.
- تغییر دادن پایان یا ابتدای داستان های مهمّی چون رستم و سهراب ، لیلی و مجنون و... (چشم ها را باید شست ، جور دیگر باید دید ...)
- درست کردن یک آلبوم عکس، از تصاویر شاعران ، نویسندگان یا طبیعت و...
- ضبط صدای خود و خواندن شعر و قصّه گویی با لحن مخصوص یا دکلمه و... و ارائه ی نوار آن به دبیر .
- نقّاشی کردن درس مورد نظر دبیر یا انشای تصویری .
- درست کردن یک کتاب داستان تصویری با دور ریختنی ها .
- بازگشت به گذشته از تونل عکس و کاردستی و...مثلا عکس شخصیت ها از کودکی،نوجوانی، جوانی ، میانسالی تا پیری و....
- تدوین یک دایره المعارف علمی و... بر اساس مطالعات وآموخته های کلامی خود .
- کلکسیون تمبر های شخصیّت های ادبی یا علمی و ...
- جمع آوری نمونه دست خط های خود از ابتدا تا انتهای سال یا چند نمونه دست خط دانش آموزی متنوّع .
- ادامه دادن و اتمام شعر یا قصّه و داستانی که معلّم در کلاس خوانده ،طوری که آن را شاخ و برگ داده و پرورش می دهند و می نویسند .
- نقد کردن متن یک درس یا شعر و ...
- به شعر در آوردن مفاهیم ویافته های علمی در هر درسی ( دستور زبان ، علوم ، زبان انگلیسی ، حرفه و .... )
- مصاحبه با افراد مختلف یا دبیران مدرسه و جمع آوری نظرات آنان در موارد به خصوص
- ساختن ماکتی از یک محیط مناسب و ادبی یا یک شخصیّت وآرامگاهش.
- یافتن عناوین جدیدی برای دروس کتاب های مختلف
- جمع آوری تصاویر واطّلاعاتی ،درزمینه و موضوعی مشخص که از طرف دبیر داده می شود .
- تهیّه روزنامه دیواری و نشریات دانش آموزی با موضوع مشخّص شده از طرف دبیر .
- تشکیل جلسات بحث و گفت و گو و نوشتن گزارش ،همراه با تصویر، یا فیلم از آن جلسه .
- طرّاحی یک نمایش معمولی ، عروسکی ، پانتومیم به صورت زنده یا ارائه لوح فشرده ی آن .
برگزاری مراسم خاص برای روز های بزرگداشت شعرا و نویسندگان ، دانشمندان و... سر صف یا سر کلاس- تدوین کتابچه ای با عناوین مختلف ( سر گرمی ها ، خواندنی ها و...)
- تهیّه ی یک بروشور در رابطه با موضوعی خاصّ مثلاً کاریکاتور شاعران و نویسندگان .
- جشنواره کوچک ادبیّات توسّط فراگیران در مدرسه .
- کشیدن تصاویر شخصیّت های ادبی یا آرامگاه های آنان وقاب گرفتن آن و
نصب روی دیوار کلاس (تلفیق هنر و ادبیّات )
- بیوگرافی نویسی ( نوشتن شرح حال همراه با تصاویر از خود و اعضای خانواده یا
شخصیّت های مهم )
- تبدیل کردن درس ها به نمایش : مثل درس علم زندگانی،دعای مادر، اندرز پدر ، آدم آهنی وشاپرک،مرخصی،گرمای محبت،زنگ آفرینش،ما می توانیم،پیرداناو....
- یافتن شعر ها و ضرب المثل هایی که بر خلاف هم هستند مثال :
- سحر خیز باش تا کامروا باشی =/= کرم سحر خیز خوراک پرنده هاست .
- بایک گل بهار نمی شود =/= مدّعی گوید که با یک گل نمی آید بهار
من گلی دارم که دنیا را گلستان می کند .
- جمع آوری صفحات مربوط به کودک و نوجوان از روزنامه ها و مجلّات مثلاً بخش" قاصدک" روزنامه خراسان یا بخش "سوسه" از روزنامه قدس که بعد از مطالعه و جابجایی سر کلاس روی تابلو یا دیوار کلاس چند روزی نصب می شود و بعد بخش های جدید جایگزین آن می شود . خواندن متون جالب به تقویت روخوانی ، املا و انشا کمک خواهد کرد . در پایان، می توان این صفحات را بایگانی کرده وبرای سال های بعد هم نگهداری کرد تا مورد استفاده واقع شود .
- جمع آوری اشعارو سخنان زیبای بزرگان در یک دفتر مخصوص و هر روزیکی دو موردرا روی تابلو نوشتن .
- تبدیل اخبار روزنامه ها به اخبار طنز.
- چون نوجوان و جوان به طور طبیعی علاقه مند به اظهار شخصیّت و ابراز استعداد های خود
می باشد و دوست دارد استعداد ها و توانایی های خود را بشناسد و آن ها را بپروراند
و در معرض دید دیگران قرار دهد و اگر این احساس که در حدّ معمول آن امری طبیعی است ،
بی پاسخ بماند ، جوان راه های نادرستی را برای ابراز احساسات خود در پیش خواهد گرفت .
معلّم ،می تواندکتابچه ای راتدارک ببیند به این صورت :
الف ) در روی جلد ، جایی برای "نام گرد آورنده ی مطالب " طرّاحی کند ،
تا با درج نام خود احساس خلق و آفرینندگی را تجربه کند .
ب) در بخش"تقدیم به " گردآورنده می تواند عواطف خود رانسبت به هر کس که دوست دارد ابراز کند و احساسات نهفته ی درونی اش رابه شیوه های شایسته بروز دهد وبه ظهور رساند .
ج) در بخش" مقدّمه ی نویسنده " نیز گرد آورنده ی مطالب با کسانی که نوشته ی او را خواهند خواند سخن می گوید و شخصیّت خود را در نوشتار به نمایش می گذارد .
د) 40 صفحه برای نمایش ذوق و استعداد علایق گردآورنده طرّاحی می شود که هر صفحه ، خود ترجمه ای از شخصیّت گرد آورنده ی مطالب است .
کتابدار کتابخانه ، پدر و مادر ، روحانی محل ، هم کلاسی ، معلّم و... از جمله کسانی هستند که پر کردن این کتابچه ، بهانه ای برای ارتباط مخاطب با آنان است و البتّه این ارتباط پس از پایان کار هم چنان ادامه می یابد . این مسابقه هم نوعی سرگرمی وهم نوعی آموزش است . از دیگر فواید این طرح فرهنگی ، افزایش روحیّه تحقیق و پژوهش در مخاطبان وآشنا کردن آن ها با قلم و نویسندگی است . البتّه ذکر چند نکته ضروری است:
1. پر کردن یک کتابچه طرّاحی شده بدون در اختیار قرار دادن منابع لازم کاردشواری است . اگر بخواهیم تجربه نویسندگی مخاطبان ما با موفقیّت کامل همراه باشد ، باید کتاب هایی را در اختیار گرد آورندگان قرار دهیم .
2. زمانی را برای پر کردن کتابچه مربوطه مشخّص کنیم که متنا سب با میزان سواد ، اوقات فراغت و ویژگی های زمانی و مکانی باشد و نه تنها معقول باشد ، بلکه کاری آسان به شمار آید . مراکز فرهنگی ، کتاب های گوناگونی در اختیار مخاطبان خود قرارمی دهد امّا بهانه ی لازم برای میل به
مطالعه ایجاد نمی گردد . این اثر این امکان را فراهم می سازد که مخاطبین برای پر کردن آن به نهج البلاغه ، مجلّات و دیگر کتابهای .... روی آورند وبه مطالعه ی آن ها بپردازند . وقتی مخاطب خود به پر کردن این کتابچه می پردازد ، به جای دریافت پیام از ما ، خود به سوی سر چشمه ی هدایت رهنمون می شود و نور را از منبع اصلی آن می گیرد . در این روش چون مخاطب برای رسیدن به پیام تلاش می کند ، ارتباط نزدیک تری با پیام بر قرار می کند . در حال حاضر ، بیشتر فعّالیّت ها به کلاس های رسمی محدود می گردد و مخاطب ، در خانه و محلّ استراحت به حال خود رها می شود . یکی از اهداف طرّاحی این اثر ، عطر افشانی معنوی در فضای زندگی مخاطب بوده تا بخشی از زمان فراغت اورا در خانه یا خوابگاه پر شود.
باطرّاحی و پدید آوردن آثاری نو وزیبا نیاز فراوان تشنگان معارف الهی یا ادبیّات را پاسخی در خور دهیم و فرصت سوء استفاده را از دشمن بگیریم و با تکیه بر معارف ارزشمند دینی و متن های ادبی و عرفانی ، زمینه های رشد و کمال فرزندانمان را بیشتر از پیش فراهم کنیم .
پس معلّم می تواند با ذوق و سلیقه ی خوب خود یک کتابچه ی صحّافی شده و زر کوب و حاشیه دار را با نام دانش آموز برای هر فرد یک جلد طرّاحی و ارائه کند و این کتاب سفیدی است که بعداً نوشته می شود . امیدوارم با اهداف و طرّاحی آن کاملاً آشنا شده باشید .
نام گذاری کتاب هم به عهده ی خود دانش آموز باشد بهتر است .ا به اخبار طنز همان طور که در رادیو برنامه صبح جمعه با شما این کار را انجام می دهند .
- به فرا گیران بگویید اگر در زمان گذشته بودند چه خبرهایی را و چگونه می نگاشتند یا اگر شخصیّت های تاریخی و علمی و ادبی و... گذشته در زمان ما بودند اخبار چگونه نوشته می شد و تیتر روزنامه ها چگونه تغییر می کرد ؟ این مورد آن ها را به تفکّر وا می دارد . مثل شعر جنگ رستم و سهراب که به صورت شعر رزم و یروس و رستم نوشته شده است .
- تهیّه دفتر " بهترین ها" : برای اجرای این طرح ازدانش آموزان می خواهیم که هر دانش آموز در ابتدای سال تحصیلی ، یک دفتر شصت برگ برای ثبت و ضبط بهترین ، جالب ترین ، زیبا ترین ، زشت ترین وآموزنده ترین ها در نظر بگیرد و هنگامی که روزنامه با مجلّه ای را مطالعه می کند و " ...ترین " آن توجّه و پسندش را به خود جلب می کند ، آن را جدا کرده یا نوشته و همراه با نام و تاریخ آن ، در یکی از صفحات دفتر درج نماید . همچنین شعر ، ضرب المثل یا عبارت زیبایی را که در جایی می بیند یا می شنود در بخش دیگری از این دفتر " ترین ها " ثبت کند تا برای همیشه در ذهنش باقی بماند ودر مواقع ضروری به آن مراجعه کرده و خود و دیگران از دیدن و خواندن آن ها لذّت ببرند و به تهیّه کننده ی آن آفرین بگویند . مثلاً وقتی که دانش آموز در بخشی از دفتر "ترین " ها که اختصاص به عبارت های زیبا دارد نوشته است : " شد شد ، نشد نشد " بدون شک وقتی که به خاطر موضوعی کوچک ناراحت است ،دفترش را که باز می کند و این عبارت را می بیند ، ازدرد های درونی اش کاسته می شود و تا حدّی آرامش می یابد . چنان که اگر هیچ یک از این فعّالیّت های ما مورد تأیید قرار نگیرد من با خود می گویم که :" ما که این کار را برای رضای خدا و پیشرفت جامعه وخدمت به مردم انجام داده ایم . حال اگر پذیرفته شد ، شد و اگر هم نشد، نشد ." ، حدّ اقل این است که در پیش وجدان خود شرمنده نیستیم .
- مصوّر ویا نیمه مصوّر کردن داستان که باعث پرورش خلّاقیّت هنری و ایجاد گسترش مهارت های فنّی در زمینه های مختلف هنر هم چنین آشنایی با یکی از مشاغل فرهنگی جامعه و تجزیه و تحلیل صور مختلف هنری از جهات و زمان های گوناگون خواهد بود .
وسایل مورد نیاز : قیچی ، کاغذ ، مقوا ، روبان ، وسایل طرّاحی وکلاژ مناسب از اشیا ی هم جنس و چسب است . دانش آموزان ، داستان ، ماجرا و یا موضوعی را از کتاب های درسی و یا ... انتخاب کرده و آن را طراحی می کنند . در این مورد هم می توانند از نقّاشی و هم از کلاژ استفاده کنند تا داستان آن ها واقعی و همانند یک کتاب داستان جلوه نماید . برای چسباندن کلاژ می توان از چسب چوب یا چسب آبکی استفاده کرد تا کار تمیز تر ارائه شود .در ضمن جلد آن را بامقوای در نظر گرفته شده تزیین و اسم آن داستان را با خوش نویسی روی آن بنویسند.
برای کار نیمه مصوّر هم می توان در لابه لا ی داستان یا حکایت از نقّاشی و کلاژ به جای بعضی از کلمات ، لغات و اشیا ء استفاده کرد .
-تهیّه ی یک دفتر مخصوص که فرا گیران اشعار و متن های ادبی را که مربوط به دعوت، تبریک ، تعزیه و تولّد و ... می باشد جمع آوری و جداگانه در هر بخشی می نویسند ویا کار ت های تبریک و تسلیت درست کنند .
- تهیّه ی یک جزوه تست نگارشی توسّط فرا گیران .
- دیوان اشعاری شامل شعر های دانش آموزان مدرسه با نام خودشان .
- هر یک از دانش آموزان، می توانند شخصیّتی را از کتاب درسی یا غیر آن انتخاب کرده و اعمال و کردار واشعار و نوشته های او را در برگه های A4 نوشته ،تمرین کرده و بعد به صورت نمایش در قالب آن شخصیّت در کلاس اجرا کنند . مثلاً نقش سعدی یا فردوسی یا ... با یک لباس مخصوص . تاریخ ادبیّات فارسی به صورت نمایش در فهم بیشتر آن مؤثّر خواهد بود . این نقش ها می تواند معما گونه اجرا شود و در پایان ، دانش آموز سؤال کند من کیستم ؟
- تهیّه ی پازل شاعران و نویسندگان یاتهیّه ی پازل ( جورچین ) دستور زبان فارسی یا واژگان مهمّ املایی و... روی مقوا .
- تهیّه ی گردونه که با چرخاندن قسمتی از آن مطالبی روی گردونه نمایش داده می شود .
- تهیّه و جمع آوری تصاویری مربوط به ضرب المثل ها ی فارسی یا خارجی .
- تهیه یک چارت ادبی .
- تهیه ماهنامه ی ادبی ،فصل نامه یاهفته نامه و...درباره موضوع خواسته شده که این کار می تواند فردییا گروهی باشد . سعی شود متن داستان با استفاده ازخطّ تحریری نگارش شود .
برای اتّصال برگه های داستان ، آن ها را با پانچ سوراخ کرده و با روبان به یکدیگر وصل می کنیم
ویا با کمک مدرسه آثار برتر را به صورت کتابچه در آورده تا مورد استفاده ی همگان قرار دهیم .
- تهیّه ی دفتر لغت نامه ، که دانش آموز این دفتر را به بخش های مختلفی تقسیم می کند .
مثلاً بخش اول : کلمه های هم خانواده ، بخش دوم : کلمه های هم معنی ، بخش سوم : کلمه های متضاد ، بخش چهارم : کلمه های متشابه ، بخش پنجم : اصطلاح ها و بخش ششم : تفاوت کلمات در گفتار و نوشتار و به این ترتیب یک لغت نامه تهیه خواهد شد . و این یکی از راه های افزایش دانش وآگاهی خواهد بود که در نهایت در تقویت انشا نویسی مؤثّر و مفید است و دایره ی واژگان را گسترش می دهد .
- با نزدیک شدن تعطیلات سال نو ، دانش آموزان موظّف می شوند تا کارت تبریک هایی با طرح های مختلف مثلاً آدم برفی ، پروانه و ... و به صورت دست ساز ، برای هم کلاسی های خود پست کنند . این کارت ها همزمان با آغاز سال نو به دست گیرنده خواهد رسید . در اوّلین روز بعد از تعطیلات، دانش آموزان کارت دریافتی خود را ( از هم کلاسی خودشان ) به کلاس آورده و نمایشگاهی در کلاس شکیل می شود . آموزگار بهترین کارت را انتخاب و سایر کارت ها به عنوان یکی از تکالیف مدرسه ارزش یابی و ارزش گذاری می شوند . روش امتیاز دهی معلّم هم ،به صورت یک کارت زیبا می باشد .
-در روزنامه ها و مجلّه ها تعداد زیادی تبریک و تسلیت و دعوت نامه می بینید که پاسخ آن ها نوشته شده است. شما از کنار آن ها به راحتی عبور می کنید در حالی که هریک از آن ها می تواند برای پرورش استعداد ها و خلّاقیّت شما وبرای نویسندگی مؤثّر افتدو خود کتابی باشد که از آن بهره مندشوید
با جمع آوری این موارد ، به طور جدا گانه در یک کتابچه، یک فعّالیّت خارج از کلاس ،انجام داده اید .